شیرهای توپی و پروانه ای دو نوع از رایج‌ترین شیرآلات صنعتی هستند که برای کنترل جریان سیالات مختلف استفاده می‌شوند. هر کدام از این شیرها مزایا و معایب خاص خود را دارند و برای کاربردهای مختلفی مناسب هستند.

شیر توپی (Ball Valve)

  • عملکرد: در شیر توپی، یک کره توخالی (توپی) در داخل بدنه شیر قرار دارد و با چرخش 90 درجه‌ای حول یک محور، مسیر جریان سیال را باز یا بسته می‌کند.
  • مزایا:
    • آب‌بندی بسیار خوب
    • عمر طولانی
    • عملکرد سریع و دقیق
    • مناسب برای سیالات حاوی ذرات جامد
  • معایب:
    • افت فشار بیشتر نسبت به شیر پروانه ‌ای
    • قیمت بالاتر نسبت به شیر پروانه ‌ای

شیر پروانه ‌ای (Butterfly Valve)

  • عملکرد: در شیر پروانه ‌ای، یک دیسک دایره‌ای شکل (پروانه) در داخل بدنه شیر قرار دارد و با چرخش 90 درجه‌ای حول یک محور، مسیر جریان سیال را باز یا بسته می‌کند.
  • مزایا:
    • ساختار ساده و سبک
    • سرعت عمل بالا
    • افت فشار کم
    • هزینه کمتر
  • معایب:
    • آب‌بندی کمتر نسبت به شیر توپی
    • مناسب برای فشارهای پایین‌تر

جدول مقایسه شیر توپی و شیر پروانه ‌ای

ویژگی

شیر توپی

شیر پروانه ‌ای

عنصر کنترلی

کره توخالی

دیسک دایره‌ای

نحوه عملکرد

چرخش 90 درجه‌ای

چرخش 90 درجه‌ای

آب‌بندی

بسیار خوب

خوب

افت فشار

بالا

کم

سرعت عمل

متوسط

بالا

عمر مفید

طولانی

متوسط

قیمت

بالا

پایین

کاربرد

سیالات با فشار بالا، سیالات حاوی ذرات جامد

سیالات با فشار پایین تا متوسط، سیستم‌های تهویه مطبوع

 

انتخاب شیر مناسب

انتخاب بین شیر توپی و شیر پروانه ‌ای به عوامل مختلفی از جمله نوع سیال، فشار کاری، دمای کاری، اندازه خط لوله و بودجه بستگی دارد. اگر به آب‌بندی بسیار خوب، عمر طولانی و مقاومت در برابر فشار بالا نیاز دارید، شیر توپی گزینه مناسبی است. اما اگر به سرعت عمل، افت فشار کم و هزینه پایین نیاز دارید، شیر پروانه ‌ای انتخاب بهتری خواهد بود.

نکات مهم:

  • فشار کاری: شیرهای پروانه ‌ای معمولاً برای فشارهای پایین‌تر مناسب هستند، در حالی که شیرهای توپی برای فشارهای بالا نیز قابل استفاده هستند.
  • نوع سیال: برای سیالات حاوی ذرات جامد، شیر توپی به دلیل آب‌بندی بهتر گزینه مناسب‌تری است.
  • افت فشار: اگر افت فشار در سیستم اهمیت زیادی دارد، شیر پروانه ‌ای به دلیل افت فشار کمتر انتخاب بهتری است.
  • سرعت عمل: اگر به سرعت باز و بسته شدن شیر نیاز دارید، شیر پروانه ‌ای گزینه مناسب‌تری است.

در نهایت، برای انتخاب بهترین نوع شیر برای کاربرد خاص خود، بهتر است با یک متخصصان تجهیز صنعت در این زمینه مشورت کنید.